Het is weer tijd voor mijn maandelijkse blog! De laatste vanuit Nederland dit jaar, over drie weken vertrek ik weer naar Thailand. Een mooi moment om met jullie een belangrijk onderdeel van Nederlands in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs te bespreken. Namelijk het lezen van literatuur. Deze maand vertel ik iets over leesmotivatie. De volgende keer zal ik uitgebreid ingaan op het kiezen van een boek dat bij je past.
De jeugd van tegenwoordig houdt wél van lezen
Het is een wijdverspreid misverstand dat ‘de jeugd van tegenwoordig’ niet van lezen zou houden. De meeste leerlingen houden wel degelijk van lezen. Ze houden van verhalen, van zich verliezen in een verzonnen realiteit. Dit betekent echter niet dat leerlingen van álle boeken houden. Dit is dan ook direct de oorzaak van het misverstand. Op het moment dat lezen een ‘moetje’ wordt voor school, verliezen veel leerlingen hun interesse en hun intrinsieke motivatie om te lezen. Dit heeft meerdere oorzaken en bijbehorende oplossingen.
Ontspanning en ontsnapping
De eerste reden waarom kinderen en jongeren hun motivatie voor lezen verliezen is vrij simpel. Naarmate ze ouder worden, krijgen ze een drukker leven, zowel sociaal als op school. Naast al het huiswerk, de vele hobby’s en sociale activiteiten, is er weinig tijd over om rustig te zitten en een boek te lezen. Zonde, want lezen kan je juist in je drukke bestaan zoveel ontspanning bieden! Probeer momenten te vinden waarop je het lekker vindt om te lezen. Je kunt het bijvoorbeeld gebruiken om je hoofd leeg te maken. Maar ook om even niet aan je dagelijkse sores te denken. Door momenten te zoeken waarop het lezen ontspannend is, ga je het automatisch meer waarderen.
Vrij kiezen
De tweede reden voor het verlies aan motivatie is psychologisch. Op het moment dat iets moet en geen vrije keuze meer is, vinden we het als mensen automatisch minder leuk. Hier is niet helemaal aan te ontkomen. Maar door hier bewust van te zijn, kun je zorgen dat je anders tegen het ‘verplicht’ lezen aan gaat kijken.
In de bovenbouw van het VO moeten leerlingen boeken lezen voor hun examenlijst. Dit betekent dat niet alleen het lezen zelf verplicht is, de boeken moeten ook nog eens aan een flink aantal eisen voldoen. Dit maakt dat het lezen voor sommige leerlingen wel heel erg onvrij begint te voelen. Het is echter absoluut niet zo dat je geen keuze meer hebt wat betreft de keuze van boeken. Het Nederlandse literatuurlandschap is zeer gevarieerd! Er zijn duizenden boeken waar je uit kunt kiezen! In mijn volgende blog ga ik uitgebreid op het kiezen van een geschikt boek in.
Lezen voor een cijfer
De laatste reden dat leerlingen het lezen voor school minder leuk vinden, is dat het lezen van het boek geen losstaande activiteit meer is. Aan het lezen zit een opdracht vast. Het boek kan niet meer zomaar gedachteloos doorgebladerd worden. De inhoud moet geanalyseerd worden en verwerkt in een verslag. Dit maakt dat je op een andere manier gaat lezen. Je leest vaak wat intensiever. Dit hoeft echter het leesplezier niet te beïnvloeden. Het analyseren van een roman kan juist een mooie toevoeging zijn op de gewone leeservaring. De roman is een puzzeltje met diepere lagen die je kunt ontdekken. Leerlingen vinden het soms frustrerend om ‘niets van een boek te snappen’. Het lezen lijkt dan een soort toets waarbij fouten gemaakt kunnen worden. Dit is zelden het geval! Het mooie van literatuur is juist dat er zoveel lagen inzitten, dat iedereen er telkens iets nieuws in kan ontdekken. Dat betekent dat het heel gewoon is om niet direct alles uit een boek te kunnen halen, dat hoeft helemaal niet!
Lees op je niveau
Bij dit ‘niets van een boek begrijpen’ komt ook nog een andere factor kijken. Het ene boek is veel ingewikkelder dan het andere en de ene leerling is vaardiger in het lezen van literatuur dan de andere. Hierbij kan een alternatieve boekkeuze een goede oplossing bieden. Als je een boek leest dat veel te ingewikkeld voor je is, leidt dat inderdaad tot een frustrerende leeservaring. Nergens voor nodig! In een volgende blog ga ik uitgebreid in op verschillende leesniveaus en hoe je een bijpassend boek kunt vinden.
Lezen is leuk!
Dat vinden jonge kinderen al! Ook als het lezen verplicht wordt, kun je deze gedachte vasthouden. Lees om te ontspannen, kies een boek die je aanspreekt en realiseren je dat je niet ‘fout’ kunt lezen. Volgende keer meer over het kiezen van een boek. Een boek dat bij jouw smaak en jouw manier van lezen past.
