fbpx

Onderwijs in Duitsland

Wat zijn de verschillen tussen Nederland en Duitsland?

 

De verschillen tussen Nederland en Duitsland zijn groot. Niet alleen op werkgebied en de omgangsvormen, maar vooral ook de verschillen in het onderwijs. Maar hoe ziet het onderwijssysteem in Duitsland eruit en wat zijn de grootste verschillen? Janneke Overbeke deelt graag haar ervaringen met je!

De basisschool in Duitsland

In Januari 2012 zijn wij verhuisd naar Baden-Württemberg, Duitsland. Inmiddels wonen wij hier al ruim 5 jaar. Ook al is Duitsland een buurland van Nederland, de verschillen tussen de landen zijn groter dan veel Nederlanders denken. O.a. wat het schoolsysteem betreft. Het schoolsysteem wordt geregeld op Bundeslandniveau. Onze hier beschreven ervaring geldt dus specifiek voor Baden-Württemberg.

Toen wij verhuisden was onze oudste dochter 7. Zij kwam toen in de 1e klas van de Grundschule. Onze jongste dochter was 5 en kwam toen in de Kindergarten. Het laatste jaar van de Kindergarten kent een beetje een voorbereiding op de Grundschule. De kinderen maken kennis op school en er worden enkele schoolse activiteiten met ze gedaan.

De Grundschule begint met de 1e klas, als de kinderen 6 jaar zijn, in het schooljaar dat ze 7 worden. Kinderen die in augustus geboren zijn gaan pas naar school als ze al bijna 7 zijn, tenzij er een gegronde reden is om het kind al een jaar eerder naar school te doen. De Grundschule loopt tot en met de 4e klas. Een klas heeft ongeveer 20 leerlingen.

Een klas houdt 2 jaar achterelkaar dezelfde klassenlerares (meestal een lerares op de Grundschule). Afhankelijk van de expertise van de lerares, heeft de klas voor sommige vakken andere leerkrachten. Belangrijkste vakken op de Grundschule zijn Duits en mathematik, daarnaast hebben de kinderen nog MNK (Mensch Natur Kultur), religion (katholiek of evangelisch), Engels (vanaf de 1e klas), beeldende kunst (waar ze b.v. leren naaien), sport en muziek. Er wordt veel aan sport gedaan (meestal turnen en athletiek) en veel klassikaal gezongen op school. In de 2e klas leren de kinderen schrijven met vulpen en daarmee schrijven ze de rest van de Grundschule periode. Er wordt veel aandacht besteed aan het netjes werken en het netjes omgaan met je schoolmaterialen. Schoolmaterialen (verbruiksmaterialen zoals schriften, pennen, enz.) kopen ouders zelf.

Vroege start van de schooldag en respect voor de leerkracht

De schooldagen beginnen vroeg, om 7:20. De meeste kinderen komen lopend naar school, zelfstandig, in groepjes met vriendjes/klasgenoten. De schooldag eindigt om 13:00 (3 keer in de week) of 12:00 (2 keer in de week). De kinderen hebben altijd huiswerk, vanaf de 1e schooldag, meestal duits en mathematik. Als het kind langzaam is op school, heeft het meer thuis te doen. Een paar keer per jaar zijn en oecumenische schoolkerkdiensten, om 7:20. Die zijn verplicht voor christenen, andersgelovigen hebben dat uur schoolplicht.

Er is meer respect voor leerkrachten dan in Nederland. De kinderen zeggen Frau/Herr Achternaam, en Sie (U). Er wordt geluisterd in de klas en consequent strafwerk uitgedeeld als je je niet aan de klassenregels houdt. Dat is strenger dan in Nederland, maar daardoor is het ook veel rustiger in de klas.

Voortgezet onderwijs in Duitsland

Na de Grundschule gaan de kinderen naar de weiterführende Schule. De klassen tellen door, dus die begint met de 5e klas, als de kinderen 10 zijn. Onze oudste dochter zit inmiddels in de 6e klas op het Gymnasium. Het Gymnasium waar zij zit kent schooldagen van 8:25 tot 16:25, alleen op woensdag tot 12:30. Haar klas telt 30 leerlingen. Het gymnasium bevindt zich een dorp verderop en daar gaat ze heen met de reguliere lijnbus. Met 10 jaar naar het vervolgonderwijs is erg pittig. De 5e en 6e klas zijn absoluut niet te vergelijken met groep 7 en 8 in Nederland. Even rustig opstarten in een nieuw soort school is er niet bij. Er wordt heel veel van de kinderen verwacht wat betreft zelfstandigheid, organisatie en planning van het schoolwerk. Als je niet mee kunt komen, loop je snel achter. Daarnaast zijn het lesmateriaal en de thema’s die behandeld worden niet eenvoudig, vergelijkbaar met wat de kinderen in Nederland in het 1e en 2e jaar van het vervolgonderwijs krijgen (als ze dus 2 jaar ouder zijn).

Welke vakken krijgen kinderen in Duitsland?

De kinderen hebben de eerste 3 jaar dezelfde klassenleerkracht. Deze geeft afhankelijk van zijn/haar expertise bepaalde vakken aan de klas, overige vakken worden door andere vakkrachten gegeven. Onze dochter had in de 5e klas duits, engels, mathematik, biologie, religion, aardrijkskunde, geschiedenis, sport, muziek, kunst. In de 6e klas moeten de kinderen een 2e vreemde taal erbij kiezen. Op de school van onze dochter kan gekozen worden uit Frans of Latijn. Op andere Gymnasia zijn soms andere keuzes, b.v. Italiaans of Spaans. Zij heeft Latijn gekozen, en uit ervaring weet ik dat wat zij nu leert in de 6e klas, dat dat in Nederland in de 1e klas van het Gymnasium wordt gedoceerd.

Het Gymnasium loopt tot en met de 12e klas, het jaar waarin ze eindexamen doen. Hiermee hebben ze toegang tot Hogescholen en universiteiten.

Contact tussen Duitse leerkrachten en ouders

Zowel op de Grundschule als op het vervolgonderwijs krijgen de kinderen per schooljaar 2 rapporten mee naar huis: 1 vlak voor de carnavalsvakantie, en 1 voor de zomervakantie. Het contact met ouders vindt plaats in 2 ouderavonden per schooljaar, waarbij vooral de leerkracht praat. Ouders luisteren en zijn terughoudend met het geven van hun mening of het leveren van commentaar. Achteraf wordt er door ouders wel veel onderling geklaagd. Wij hebben met alle leerkrachten altijd een uitstekend contact gehad. We kunnen ze altijd bellen of e-mailen, we kunnen altijd overleggen als er iets is, en onze openheid naar de leerkrachten toe wordt altijd erg gewaardeerd.

De resultaten van de kinderen staan in de krant

Het onderwijs in Duitsland is behoorlijk prestatiegericht. Er ligt veel nadruk op het halen van hoge cijfers, en dat heeft uitwerking op de kinderen. Veel ouders willen dat hun kind hoge cijfers haalt, en kinderen worden daarmee ook onder druk gezet. Op de Grundschule wordt er door leerkrachten wel ontspannen mee omgegaan, want er zitten natuurlijk kinderen uit de hele breedte van de samenleving. Op het vervolgonderwijs kent men echter een absurd systeem van Belobigungen en Preisen. Als de hoofdvakken op je rapport een bepaald gemiddelde halen krijg je een Preis (hoogste), een Belobigung (iets lager), of niks (nog lager). Wij Nederlanders begrijpen niet dat zoiets bestaat, maar het is in Baden-Württemberg op alle vervolgscholen zo en als de kinderen eindexamen hebben gedaan staan deze resultaten zelfs in de krant. Uiteraard weten de kinderen in een klas onderling precies wie wat heeft gekregen bij z’n rapport en dat leidt natuurlijk tot een onaangename situatie, met scheve ogen. Wij hebben onze kinderen gelukkig kunnen uitleggen waarom we een dergelijk prijzensysteem niet goed vinden en we er dus geen waarde aan hechten. Maar het is best lastig als je in zo’n omgeving opgroeit.

De Wereldschool in Duitsland

Onze kinderen hebben in de tijd dat ze op de Grundschule zaten Nederlandse les gedaan via de Wereldschool, groep 3 (half), groep 4, 5 en 6. Wij deden dat altijd ’s middags, ongeveer 4 middagen per week 30-60 minuten. Niet in de weekenden, en ook niet in de vakanties. Onze kinderen leren allebei heel makkelijk en lezen heel erg veel, dus het ging erg vlot en de extra lessen hadden we niet nodig. Omdat ze zoveel lezen en we vanaf klas 5 geen tijd meer hebben ’s middags, zijn we na groep 6 gestopt. De basis die gelegd is, is heel erg goed, en hopelijk voldoende voor de rest van hun leven.

Wil jij geen achterstand oplopen en het Nederlands onderwijs ook in Duitsland volgen? Vraag dan via onderstaand formulier een adviesgesprek aan voor meer informatie over ons afstandsonderwijs.

Meld je aan voor een persoonlijk adviesgesprek