Basisonderwijs
De referentieniveaus beschrijven de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen tijdens een overgangsmoment. Bijvoorbeeld wanneer ze de overgang maken van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs.
De F in de niveaus staat voor fundamenteel, dit is dus het basisniveau. 1F staat dan ook voor basisgebruiker. Dit is het niveau waarvan je graag wil dat ieder kind het bereikt aan het einde van het basisonderwijs. Het overgrote deel van de leerlingen (ca. 75%) moet dit niveau aan het eind van groep 8 dan ook beheersen. Daarnaast wordt er voor een kleine groep ook nog gestreefd naar het behalen van het 1S niveau, dit is het streefniveau voor het basisonderwijs en geldt voor leerlingen die nog net wat meer aan kunnen. In het basisonderwijs noemen we dit het 1S niveau, maar staat gelijk aan het 2F niveau.
Voortgezet onderwijs
Leerlingen die onder het 1F niveau zitten stromen door naar het vmbo. In het eerste jaar van het vmbo ligt de focus op het 1F niveau. Een leerling groeit vervolgens door en zit aan het eind van klas 4 op het 2F niveau en soms 2S. Ook leerlingen die mbo-1, -2 of -3 hebben afgerond hebben het 2F niveau behaald. 2F staat voor onafhankelijke gebruiker. Vmbo-gt leerlingen kunnen daarnaast ook alsnog het 2S niveau halen, wat gelijk staat aan 3F.
Onafhankelijke gebruiker geldt ook voor het 3F niveau. Dit is het niveau dat iemand behaald na afronding van zijn havo-carrière of mbo-4. Zij werken dus, na het minimaal behalen van het 1F niveau in groep 8, eerst naar het 2F niveau toe en ontwikkelen zich langzaamaan door om het diploma te behalen op 3F niveau. Voor vwo leerlingen is dit wat betreft rekenen gelijk. Bij Nederlands ontwikkelen vwo leerlingen zich in de bovenbouw door naar het 4F niveau. 4F staat voor vaardige gebruiker.
De domeinen
De referentieniveaus taal hebben 4 hoofdonderwerpen, ook wel de domeinen genoemd (slo.nl).
- Mondelinge taalvaardigheid (gesprek voeren, luisteren en spreken).
- Leesvaardigheid (onder andere zakelijke en literaire teksten lezen).
- Schrijfvaardigheid (bijvoorbeeld een opstel of sollicitatiebrief schrijven).
- Begrippenlijst (bijvoorbeeld kennis van begrippen als klinker, zelfstandig naamwoord of spreekwoord) en taalverzorging (taal correct toepassen).
Dat zelfde geldt voor rekenen, ook hier is er sprake van 4 hoofdonderwerpen (domeinen):
- Getallen.
- Verhoudingen.
- Meten en meetkunde.
- Verbanden.
Onder die domeinen vallen dan weer de leerlijnen. Verdeeld over taken staat er beschreven wat de doelen zijn die kinderen moeten behalen. Deze doelen kom je vaak ook tegen in de lesstof, waardoor het ook voor het kind duidelijk is waar hij naar toe werkt.
Voorbeeld Mondelinge taalvaardigheid
- 1F: Kan eenvoudige gesprekken voeren over vertrouwde onderwerpen in het dagelijks leven op en buiten school.
- Taak: Informatie uitwisselen
- Groep 1/2: elkaar helpen en iets uitleggen
- Groep 3/4: elkaar taak of inhoud uitleggen
- Groep 5/6: Inhoud uitwisselen bij gezamenlijk maken van werkstuk
- Groep 7/8: Boek met elkaar bespreken
- Taak: Informatie uitwisselen
De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven.
Maar hoe zit het dan met de niveaus A1, A2, B1, enzovoort?
Naast het Nederlands referentiekader kennen we ook het Europees referentiekader. Dit referentiekader is bedoeld voor de vreemde talen. A1 en A2 staat voor basisgebruiker, B1 en B2 voor onafhankelijke gebruiker en C1 en C2 staat voor vaardig gebruiker. Dit is dus in Europa een gebruikt model om het niveau van de leerling voor een vreemde taal te bepalen. Je kan de referentiekaders dus zeker wel met elkaar vergelijken maar niet strak over elkaar neer leggen. Daarvoor zijn de talen onderling toch wel te verschillend soms.
De referentieniveaus geven dus duidelijk aan wat een kind met kennen en kunnen op een bepaald moment en geven daarnaast scholen de ruimte om hier op een eigen manier invulling aan te geven.
Als u als ouder ook eens wat meer zicht wil krijgen op de uitwerking van die leerlijnen, raad ik u aan eens op tule.slo.nl te kijken.
Bronnen:
https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/
